«Ο ξαδελφός μου σκοτώθηκε μπροστά στα μάτια μου στο δάσος, δεν μπορούσε πλέον να εργαστεί…Ήταν 19 ετών όπως κι εγώ.» Η μαρτυρία του Δαυίδ Μπρούδο (1924-2012), Έλληνα Εβραίου από τη Θεσσαλονίκη, αποτελεί μία από τις ελάχιστες καταθέσεις που έχουν στη διάθεσή τους οι ιστορικοί σχετικά με την καταναγκαστική εργασία των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα. Ο Δαυίδ είχε εκτοπιστεί στο ναζιστικό εργοτάξιο καταναγκαστικής εργασίας στην Καρυά της ορεινής Φθιώτιδας, όπου δραπέτευσε το 1943.
Η ελληνογερμανική έκθεση «Καρυά 1943. Καταναγκαστική Εργασία και Ολοκαύτωμα» επιδιώκει να φωτίσει αυτό το σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας. Αποτελεί τη πρώτη έκθεση σε Γερμανία και Ελλάδα αφιερωμένη στα ζητήματα καταναγκαστικής εργασίας των Ελλήνων Εβραίων. Η έκθεση φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138) και θα είναι ανοιχτή μέχρι τις 17 Φεβρουαρίου 2025, σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας, προσφέροντας εκθεσιακό υλικό, αυθεντικά ευρήματα και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Οι συνθήκες στο εργοτάξιο της Καρυάς ήταν απάνθρωπες, με δεκάδες να χάνουν τη ζωή τους από τις κακουχίες ή να δολοφονούνται από φρουρούς. Οι ελάχιστοι επιζώντες εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς. Ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός, συμμετέχοντας στην παρουσίαση της έκθεσης, τόνισε την ανάγκη να αναγνωρίσουμε την ευθύνη μας απέναντι σε αυτές τις ξεχασμένες ιστορίες, οι οποίες έχουν σημασία για την πολιτισμική ταυτότητα της χώρας.
Η ιστορία αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα μέσω της ανακάλυψης του Αντρέα Ασσαέλ, ο οποίος το 2002 βρήκε σε ένα παλαιοπωλείο στο Μόναχο φωτογραφικές συλλογές που κατέγραφαν την εργασία στο εργοτάξιο. Οι φωτογραφίες αυτές, έργο ενός Γερμανού πολιτικού μηχανικού, αποκαλύπτουν πρόσωπα και στιγμές από το εργοτάξιο της Καρυάς, όπως Εβραίους εργάτες υπό την επιτήρηση γερμανικών στρατευμάτων.
Η έκθεση προσφέρει επίσης ένα διαδραστικό περιβάλλον, όπου οι επισκέπτες μπορούν να εξερευνήσουν την ιστορία των Ελλήνων Εβραίων, δραπετεύσεις, και τη μεταφορά τους στο Άουσβιτς. Ο σχεδιασμός της έκθεσης αναπαριστά το βραχώδες τοπίο που αναγκάστηκαν να σκάψουν οι εργάτες, ενώ τα φωτογραφικά ντοκουμέντα αναδεικνύουν την ποιότητα του έργου τους.
Το εργοτάξιο της Καρυάς παραμένει μνημείο της τραγικής ιστορίας, παρά το γεγονός ότι σήμερα το σημείο δεν φέρει καμία ενδεικτική πινακίδα μνήμης. Ο Δαυίδ Μπρούδο δραπέτευσε από το εργοτάξιο και κατατάχθηκε σε αντάρτικη μονάδα, ενώ η ιστορία της οικογένειάς του αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τη μνημειώδη αυτή εποχή. Πηγή: tovima.gr
